بسیاری از ما تفاوت فیتنس و بدنسازی را نمی‌دانیم. با این وجود اغلب تلاش می‌کنیم تا با یکی از این راه‌ها، بدنی ایده‌آل برای خودمان بسازیم. این روزها داشتن یک اندام متناسب و بدون چربی، دغدغۀ اصلی ماست. بسیاری از ورزشکاران با استفاده از برنامه‌های تناسب اندام و رژیم‌های غذایی مختلف سعی در رسیدن به این هدف دارند. ورزش و فعالیت بدنی، بخشی جدایی‌ناپذیر از مسیر اندام ایده‌آل هستند. صرف نظر از آسیب ورزشی می‌توان گفت که فعالیت بدنی سالم‌ترین و بی‌خطرترین راه برای تناسب اندام است. برخی از ما باشگاه ورزشی را برای تمرینات انتخاب می‌کنیم. برخی دیگر نیز ترجیح می‌دهیم تمرین در خانه را انتخاب کنیم. تمرینات بدنسازی و فیتنس در سال‌های اخیر محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند. اما آیا تفاوت این دو را به خوبی درک کرده‌ایم؟
تفاوت فیتنس و بدنسازی – تعاریف متفاوت از این دو رشته
در نگاه اول به این دو رشته نمی‌توان تفاوت زیادی را درک کرد. با این حال تفاوت فیتنس و بدنسازی چشمگیر است. هرچند که این دو رشتۀ ورزشی از یک ریشۀ مشترک هستند اما از جهات مختلف با هم متفاوت هستند. رژیم غذایی، مکمل‌های ورزشی، مدت تمرین، شیوۀ انجام حرکات و هدفی که هر یک دنبال می‌کنند متفاوت از یکدیگرند. می‌توان گفت که تفاوت آن‌ها در دسته‌بندی و نظم‌شان است. به طور کلی تفاوت فیتنس و بدنسازی در 5 مورد مختلف معرفی شده است. پیش از اشاره به این موارد بهتر است درک کلی از هر یک از آن‌ها داشته باشیم.
بدنسازی (Body Building)
مفهوم بدنسازی، پرورش اندام یا Body Building در کار با دستگاه‌ها و وزنه‌ها خلاصه می‌شود. در این سبک از تمرینات با استفاده از وزنه‌های مختلف، عضلات بدن درگیر می‌شوند. تمرینات بدنسازی در مدت زمان مشخص انجام می‌شود و در هر ست از تمرین تلاش می‌شود تا حد مشخصی از عضلات را درگیر کند. تشکیل عضلات، افزایش حجم، تناسب اندام و ارتقاء عملکرد و قدرت بدنی از نتایج تمرینات بدنسازی است. بدنسازی می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر سلامت جسم داشته باشد. پرورش اندام با رعایت برنامۀ غذایی اصولی نتایج مثبتی در پی دارد. افرادی که این سبک از تمرینات را دنبال می‌کنند همواره باید پروتئین زیادی مصرف کنند. از طرف دیگر پرورش اندام معمولاً به شکل رقابتی انجام می‌شود. به این ترتیب که افراد برای شرکت در مسابقات پرورش اندام و نمایش عضلات بدون چربی وارد رقابت می‌شوند.
فیتنس (Fitness)
فیتنس در لغت به معنای تناسب اندام است و یک مفهوم کلی را شامل می‌شود. این شاخۀ ورزشی شامل حرکات ریتمیک است و با رعایت رژیم غذایی برای تناسب اندام، چربی بدن را به حداقل می‌رساند. هدف از انجام تمرینات فیتنس، شرکت در مسابقات و رقابت با دیگران نیست. بلکه به منظور دستیابی به حالتی متناسب از بدن است که فعالیت‌های عادی روزمره را راحت‌تر می‌کند. افرادی که این سبک ورزشی را انتخاب می‌کنند عموماً به دنبال تناسب اندام و حفظ سطح سلامت خود هستند. عملکرد مطلوب قلب، افزایش قدرت بدنی، افزایش انعطاف و چابکی و نیز استقامت عضلات از نتایج تمرینات فیتنس هستند. نکتۀ مهم در مورد این رشته، تمرکز بر روی یک فاکتور جسمانی نیست. بلکه تمامی معیارهای یک بدن سالم و چابک در نظر گرفته می‌شوند تا نهایت شادابی را در بدن ایجاد کنند.
تفاوت فیتنس و بدنسازی
با درک تعاریف این دو رشتۀ ورزشی می‌توان تا حدودی به تفاوت‌های این دو پی برد. گفتیم که تفاوت فیتنس و بدنسازی در چند دستۀ مختلف قابل بررسی است. ببینیم این تفاوت‌ها در چه مواردی هستند و چه چیزهایی باعث ایجاد تمایز بین آن‌ها می‌شود. تفاوت‌های اصلی این دو رشته در موارد زیر خلاصه می‌شوند:
- مواد غذایی و کالری دریافتی
- مدت زمان تمرینات ورزشی
- مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای
- حجم عضلات
- ابزارها و دستگاه‌های ورزشی
مواد غذایی و کالری دریافتی
اصلی‌ترین تفاوت فیتنس و بدنسازی در میزان مواد غذایی و کالری دریافتی است. در هر یک از این رشته‌ها از کیفیت و کمیت‌های متفاوتی از مواد غذایی استفاده می‌شود. هرچند که هر دوی آن‌ها در راستای رسیدن به تناسب اندام و قوای جسمانی بیشتر حرکت می‌کنند. با این وجود مقدار پروتئین و کربوهیدرات مورد استفاده در این دو رشته متفاوت هستند. در تمرینات بدنسازی، هدف اصلی افزایش حجم عضلات است. به این دلیل از مواد پروتئینی استفادۀ زیادی می‌شود. مصرف پروتئین در بدنسازان باعث افزایش حجم تودۀ عضلانی و کاهش مقدار چربی بدن می‌شود. منابع اصلی پروتئین در بدنسازی شامل گوشت، تخم مرغ، مرغ و ماهی است.
اما رژیم غذایی برای تناسب اندام در فیتنس شامل نوع متفاوتی است. هرچند که پروتئین در فیتنس هم نقشی مهم در ارتقای سلامتی و بهبود وضعیت بدنی دارد. اما هدف از تمرینات فیتنس، افزایش حجم عضلات نیست. هدف از این رشته، داشتن بدنی سالم و متناسب است. به همین دلیل اغلب توصیه می‌شود از رژیم‌های غذایی سالم که شامل سبزی و میوه‌جات سالم است استفاده شود. رساندن مواد معدنی مفید در فیتنس از اهمیت زیادی برخوردار است. بنابراین در حالت کلی می‌توان گفت که تمرینات بدنسازی مستلزم مصرف پروتئین بیشتری است. حال که در فیتنس لازم است به سلامت و کیفیت مواد غذایی و تناسب آن با شرایط جسمی توجه بیشتری کرد.
مدت زمان تمرینات ورزشی
تفاوت فیتنس و بدنسازی در مدت زمان تمرینات نیز دیده می‌شود. در کل، تمرینات بدنسازی سخت‌تر و فشرده‌تر از تمرینات فیتنس هستند. در فیتنس برای داشتن اندام متناسب، احتمالاً 3 تا 5 روز تمرین در هفته کافی خواهد بود. هر یک از جلسات تمرینی فیتنس هم چیزی حدود 45 دقیقه تا یک ساعت است. در فیتنس، فشار روی عضلات و استفاده از وزنه به مراتب کمتر است. اغلب افرادی که برای فیتنس به باشگاه می‌روند از تمرینات هوازی، قلبی‌عروقی و حرکات کششی استفاده می‌کنند.
تمرینات بدنسازی سنگین‌تر هستند و شامل حرکات سخت‌تر و با تمرکز بیشتر روی عضلات خاص می‌باشند. مشخصاً این تمرینات نیاز به صرف زمان بیشتر دارند. افرادی که بدنسازی را به صورت حرفه‌ای دنبال می‌کنند ممکن است حتی تا 6 روز در هفته نیز تمرین کنند. این تمرینات زیر نظر مربی بدنسازی انجام می‌شوند و ملزم به رعایت اصول بسیاری هستند. بسته به نوع تمرین و کیفیت آن، مدت زمانی بین یک ساعت تا یک ساعت و نیم مشغول تمرین خواهید بود. همچنین که اغلب تمرینات بدنسازی در کار با وزنه خلاصه می‌شوند.
مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای
مصرف مکمل‌های تغذیه‌ای در ورزش‌های مختلف وابسته به سلیقه و انتخاب فرد است. هرچند که هر دوی ورزشکاران فیتنس و بدنسازی می‌توانند از مکمل‌ها استفاده کنند اما تفاوت‌هایی در کیفیت آن‌ها وجود دارد. اغلب افرادی که مشغول بدنسازی هستند باید از حجم زیاد پروتئین استفاده کنند. از آنجا که تأمین پروتئین با مواد غذایی کاری دشوار است لزوم به استفاده از مکمل‌های پروتئینی در بدنسازی بیشتر حس می‌شود. اما کسانی که در زمینۀ فیتنس کار می‌کنند قادر به صرف نظر کردن از این امر هستند. فیتنس‌کاران می‌توانند مواد غذایی مورد نیاز خود را صرفاً از گیاهان و خوراکی‌های طبیعی دریافت کنند. هرچند این مسئله نیز وابسته به ترجیح افراد است. اما در مورد بدنسازی اغلب نیاز به مصرف مکمل‌ها به عنوان یک ضرورت به حساب می‌آید.
حجم عضلات
تفاوت فیتنس و بدنسازی در حجم عضلات دو گروه از ورزشکاران نیز دیده می‌شود. در واقع یکی از تفاوت‌های اساسی فیتنس‌کاران و بدنسازان در همین است. بدنسازها تمرکز اصلی خود را روی افزایش حجم و تودۀ عضلانی قرار داده‌اند. به همین دلیل تمام تلاش آن‌ها بر افزایش حجم عضله است. تمرینات سنگین وزنه‌برداری و فشار زیاد به عضلات در بدنسازی باعث افزایش حجم تودۀ عضلات می‌شود. بدنسازها با هدف به حداقل رساندن حجم چربی، سعی در تفکیک عضلات و نمایش آن‌ها دارند.
در فیتنس، هدف از تمرینات افزایش حجم عضلات نیست. هرچند که ارتقای تودۀ عضلانی نیز در این ورزش دنبال می‌شود اما به خاطر تمرکز چند جانبه روی بدن، اهداف متفاوت‌تری دنبال می‌شود. در بیشتر تمرینات فیتنس از ورزش‌های هوازی و متمرکز بر عملکرد قلب و عروق استفاده می‌شود. وزنه‌برداری و کار با دستگاه نیز در این تمرینات وجود دارند. اما معمولاً مدت زمان کمتری را شامل می‌شود. در کل، افرادی که فیتنس را دنبال می‌کنند دارای حجم عضلانی کمتری هستند. این روند تا رسیدن به یک اندام متناسب دنبال می‌شود.
ابزارها و دستگاه‌های ورزشی
دیگر تفاوت فیتنس و بدنسازی در نوع دستگاه‌های مورد استفاده در تمرین است. در بدنسازی از وزنه‌های سنگین برای فشار به عضلات مختلف استفاده می‌شود. همچنین دستگاه‌ها نیز کاربرد زیادی در این ورزش دارند. دمبل، هالتر و ابزارهای مختلف در بدنسازی به صورت مکرر مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما در فیتنس، الزامی به استفاده از دستگاه‌ها و وزنه‌ها نیست. مربی فیتنس شما می‌تواند در مورد نوع تمرینات تصمیم‌گیری کند. هرچند که در فیتنس هم از دستگاه‌ها استفاده می‌شود اما اغلب سعی بر به کارگیری وزن بدن برای اعمال فشار به عضلات می‌شود. تمرینات فیتنس را می‌توان بدون استفاده از ابزارهای ورزشی و وزنه‌ها نیز انجام داد. حال که در تمرینات بدنسازی چنین امکانی وجود ندارد.
انواع تمرینات فیتنس و ویژگی آن‌ها
در رشتۀ فیتنس، چیزی تحت عنوان عضلات حجیم، رگ‌های برجسته و توده‌های عضلانی متراکم وجود ندارد. افرادی که به دنبال داشتن بدنی سالم، زیبا و متناسب هستند بهتر است این رشته را انتخاب کنند. تمرینات فیتنس شامل سه دستۀ مختلف از حرکات ورزشی است: ایروبیک، آماده‌سازی عضلات و چربی‌سوزی. در این رشتۀ ورزشی تمرکز بر ورزیده بودن عضلات و افزایش انعطاف‌پذیری آن‌هاست. این تمرینات شامل حرکات سخت و شدید نیستند. همچنین که الزامی به مصرف مکمل‌های سنگین و پروتئین زیاد هم نیست.
ویژگی و مزایای تمرینات فیتنس
تمرینات فیتنس برای اغلب افراد با گروه‌های سنی و شرایط جسمی مختلف مناسب است. این تمرینات برای اغلب خانم‌ها مناسب است. چرا که تمرکز آن بر بهبود عملکرد عضلات، تناسب اندام و رسیدن به سطوح حرکتی بالاتر است. برخی از مزایای تمرینات فیتنس شامل موارد زیر است:
- افزایش قدرت بدنی
- بهبود عملکرد عضلات
- افزایش چربی سوزی
- کاهش استرس
- تقویت بافت‌های بدن
تمرینات فیتنس به دو شکل کلی انجام می‌شوند. برخی از این تمرینات، کل بدن را درگیر می‌کنند. تمریناتی که تحت عنوان Full Body شناخته می‌شوند. دسته‌ای دیگر از تمرینات با تمرکز روی بخش‌های خاصی از بدن انجام می‌شوند.
تمرینات فول بادی
در این سبک از تمرینات، طی یک جلسه روی اکثر عضلات بدن کار می‌شود. در تمرینات فول بادی روی تمام گروه‌های عضلات تمرکز می‌شود. ددلیفت، اسکوات و شنا از محبوب‌ترین تمرینات فول بادی هستند. معمولاً در این دسته از تمرینات از وزنه‌های سنگین و فشار بیشتر به بدن استفاده می‌شود. نتیجۀ مطلوب از این تمرینات زمانی به دست می‌آید که بیشترین فشار به بدن وارد شود. چرا که لزومی به ذخیرۀ انرژی برای حرکات دیگر وجود ندارد. تمرینات کل بدن معمولاً یک بار در هفته انجام می‌شوند. یکی از مزایای این تمرین، صرفه‌جویی در زمان، بهبود عملکرد قلب و عروق و افزایش توان ارگان‌های حیاتی بدن است.
تمرینات گروه‌های عضلانی خاص
تمرینات گروه‌های عضلانی، مختص به یکی از بخش‌های بدن است. در این نوع تمرینات معمولاً از یک حرکت پایه و ترکیب با وزنه‌ها استفاده می‌شود. بر خلاف تمرینات فول بادی، تمرکز این حرکات روی بخش‌های خاصی از عضلات است. مثلاً برای تقویت بخش‌هایی از عضلات سینه ممکن است اقدام به پرس سینه تخت با هالتر یا دمبل کنید. در این سبک از تمرینات معمولاً تمرکز هر جلسه روی دو یا سه گروه از عضلات است. در تمرینات گروه‌های عضلانی هر چند مدت یک بار باید ترتیب حرکات را تغییر داد. این سبک از تمرین تأثیرات مطلوبی روی بدن می‌گذارد و در مقایسه با تمرینات فول بادی راحت‌تر هستند.
نتیجه‌گیری
این که بین فیتنس و بدنسازی، چه رشته‌ای برای شما مناسب‌تر است تا حد زیادی وابسته به سلیقه و هدف شما از تمرین است. اگر قصد افزایش حجم عضلات، تفکیک آن‌ها و پرورش اندام دارید باید به سراغ تمرینات بدنسازی بروید. حال اگر قصد سلامت، تناسب اندام و بهبود عملکرد بدنی دارید مشغول فیتنس شوید. اغلب افرادی که به صورت حرفه‌ای تمرین می‌کنند به هر دوی این رشته‌ها مشغولند. رسیدن به اهداف ورزشی در بدنسازی نیاز به دقت فراوان در تمرین، نظم زیاد و پیروی از رژیم‌های غذایی خاص دارد.
اما در مورد فیتنس چنین نیست. شما ممکن است یک کارمند تمام وقت باشید و صرفاً برای رهایی از تنش‌های جسمانی و کاهش استرس اقدام به تمرین فیتنس کنید. اما در مورد یک بدنساز، رسیدن به حجم زیاد از عضلات اهمیت زیادی دارد. در نهایت اگر تجربه‌ای در این زمینه ندارید بهتر است با یک مربی حرفه‌ای تماس گرفته و سؤالات خود را از او بپرسید. می‌توانید با مشاوران مبیس فیت در تماس باشید تا راهنمایی دقیق در این خصوص را دریافت نمایید.
