آسیب ورزشی اغلب بخشی جدایی ناپذیر از زندگی ورزشکاران حرفه‌ای است. حتی اگر به صورت حرفه‌ای هم ورزش نمی‌کنید باز هم احتمال آسیب دیدگی وجود دارد. آسیب‌های ورزشی معمولاً شامل پیچ خوردن مچ پا، گرفتگی عضلانی، تورم، آسیب‌های زانو و کمر هستند. برخی مشکلات و صدمات شدید هستند. برخی از آسیب‌های ورزشی نتیجۀ حوادث هستند. چنین آسیب‌هایی معمولاً در ورزش‌های رقابتی مثل فوتبال و هنرهای رزمی اتفاق می‌افتند. اما اغلب ورزشکاران معمولی به خاطر تمرین نادرست دچار آسیب می‌شوند. گرم نکردن، به کارگیری تجهیزات غیر استاندارد و عدم توجه به وضعیت بدن و نداشتن کشش کافی از علل رایج آسیب ورزشی هستند.
هر آنچه دربارۀ آسیب ورزشی باید بدانیم
آسیب ورزشی در حین تمرین کردن و فعالیت در رویدادهای ورزشی اتفاق می‌افتند. بدن‌های ضعیف و ناسالم بیشتر در معرض این آسیب‌ها هستند. هرچند چنین چیزی در ورزشکاران حرفه‌ای و باتجربه نیز اجتناب‌ناپذیر است. در بعضی از شرایط، احتمال آسیب ورزشی بیشتر می‌شود. به خصوص اگر مشغول به تمریناتی شوید که بدن‌تان آمادۀ پذیرش آن نباشد. درد عضلانی بعد از تمرینات سخت رایج‌ترین آنها هستند. مثلاً اگر به طور منظم فعالیت ورزشی نداشته باشید و به یکباره شروع به تمرینات سخت کنید احتمال آسیب دیدگی بیشتر خواهد شد.
انواع آسیب ورزشی کدامند؟
ورزش کردن نیز مانند هر فعالیت هیجانی مستلزم به کارگیری ایمنی است. گرم کردن بدن پیش از شروع تمرین یکی از اقدامات ایمنی است. اما بسیاری از ورزشکاران آماتور اهمیت چنین چیزی را جدی نمی‌گیرند. برای پیشگیری از آسیب ورزشی باید با انواع اقدامات و روش‌های پیشگیری از صدمات آگاه باشید. در این مطلب از مبیس فیت با انواع روش‌های جلوگیری از آسیب‌های ورزشی آشنا می‌شویم. همچنین راه‌های تشخیص و درمان انواع آسیب ورزشی را نیز خواهیم شناخت.
آسیب ورزشی حاد و مزمن
آسیب ورزشی را می‌توان در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار داد. در کل دو نوع آسیب ورزشی وجود دارد: آسیب حاد و مزمن. آسیب‌های حاد معمولاً به صورت ناگهانی و حین تمرینات سخت یا ورزش‌های رقابتی شدید اتفاق می‌افتند. شکستگی استخوان، پارگی رباط و کشیدگی عضلات از انواع رایج آسیب‌های حاد هستند. چنین آسیب‌هایی نشانه‌های مشخصی دارند. از آنجا که آسیب ورزشی حاد به صورت ناگهانی اتفاق می‌افتند همراه با درد شدید هستند. تورم، عدم تحمل وزن بدن، دشوار شدن حرکت و حساسیت نسبت به لمس از نشانه‌های چنین آسیب‌هایی هستند. بازوها، آرنج، مچ دست، انگشتان، مچ پا، زانو، گردن و ستون فقرات بیشتر در معرض این آسیب‌ها هستند.
آسیب ورزشی مزمن نشانه‌های متفاوتی دارد. هرچند این آسیب‌ها نیز همراه با درد هستند اما معمولاً در وضعیت‌های بدنی خاص احساس می‌شوند. صدمات مزمن اغلب پس از تمرین یا بازی ورزشی اتفاق می‌افتند. این آسیب‌ها همراه با درد در حین بازی و تمرین هستند. آسیب مزمن ممکن است همراه با مقداری تورم نیز باشد. اما وضعیت آن به گونه‌ای نیست که منجر به عدم تحمل بدن شود. معمولاً در این وضعیت یک درد مبهم احساس می‌شود. چنین دردی در هنگام استراحت نیز تجربه می‌شود. در کل آسیب‌های حاد نیازمند مراقبت و رسیدگی بسیار هستند. اما آسیب‌های مزمن را می‌توان با استراحت و کاهش تحرکات بدنی درمان کرد.
انواع آسیب‌های ورزشی را بشناسیم
آسیب‌های ورزشی را فارغ از حاد یا مزمن بودن‌شان می‌توان در دسته‌بندی‌های متفاوت‌تری نیز قرار داد. به طور معمول هشت نوع آسیب ورزشی مختلف وجود دارد که ورزشکاران را درگیر خود می‌کنند. انواع آسیب‌های ورزشی شامل موارد زیر هستند.
کشیدگی عضله و تاندون
کشیده شدن ناگهانی عضلات یا تاندون‌ها از آسیب‌های ورزشی شایع هستند. در حین ورزش کردن، عضلات و تاندون‌های بدن به صورت مکرر مورد استفاده قرار می‌گیرند. وقتی عضلات دچار خستگی زیاد شوند، مقاومت آنها کاهش یافته و در معرض آسیب قرار می‌گیرند. تمرین غیر اصولی، وارد کردن فشار زیاد به بدن، حرکات ناگهانی و سرد بودن بدن حین تمرین از علل رایج کشیدگی هستند. آسیب‌های ناشی از کشیدگی عضلات باعث احساس درد شده و حرکات عضلۀ آسیب‌دیده را محدود می‌کند.
برخی از علائم کشیده شدن عضلات و تاندون‌ها شامل موارد زیر هستند:
- درد ناگهانی
- محدودیت در حرکت
- کبود شدن
- تغییر رنگ
- تورم
- گرفتگی عضلات
- سفت شدن
- ضعف
- حس گره خوردن عضلات
بیشتر این آسیب‌ها جزئی بوده و در صورت استراحت کافی درمان می‌شوند. با این حال باید مراقبت بخش آسیب دیده بود. بهترین راه برای پیشگیری از کشیده شدن عضلات و تاندون‌های بدن، گرم کردن و انجام حرکات کششی مناسب است. کشیده شدن عضلات و تاندون‌ها بیشتر در ناحیۀ ماهیچۀ همسترینگ، عضلات ران و چهار سر ران اتفاق می‌افتند. هرچند بسته به نوع تمرین یا رقابت ورزشی ممکن است در تمام بخش‌های اسکلتی و عضلانی بدن اتفاق بیفتد.
پیچ خوردن مفاصل
رباط‌ها، متصل کنندۀ بافت‌های استخوان به یکدیگر هستند. آسیب‌هایی که به رباط‌ها و مفاصل وارد می‌شوند از سخت‌ترین و دردناک‌ترین نوع آسیب‌ها هستند. یک حرکت اشتباه می‌تواند باعث پیچ خوردن مفاصل و پارگی رباط‌ها شوند. ورزشکاران حرفه‌ای اغلب با پیچ‌خوردگی‌های مچ پا روبرو می‌شوند. زانو، مچ دست و آرنج نیز از دیگر نقاط مستعد پیچ خوردگی هستند. این آسیب‌ها بسته به شدتی که دارند مستلزم زمان نسبتاً طولانی برای درمان هستند. گاهی برای محافظت از بخش آسیب دیده لازم است مدتی آن بخش را بی‌حرکت نگه داشت. آسیب ورزشی ناشی از پیچ خوردن باعث ضعیف شدن رباط‌ها می‌شوند. این اتفاق در نهایت احتمال رگ به رگ شدن‌های متوالی را ایجاد می‌کنند.
بهترین راه برای ایمن ماندن از پیچ خوردگی، گرم کردن کامل مفاصل و انجام حرکات کششی است. تقویت عضلات و تاندون‌های مفاصل نیز تأثیر زیادی در کاهش احتمال آسیب ورزشی دارند. همچنین می‌توانید از ابزارهای مخصوص مثل زانوبند و مچ‌بند نیز در حین تمرین استفاده کرد. اگر زانو، مچ یا آرنج‌تان دچار پیچ خوردگی شده باشد ممکن است نیاز به استفاده از محافظ‌ها داشته باشید. در این صورت باید زانوبند یا مچ‌بندی که سازگاری کامل با وضعیت جسمانی و نوع آسیب داشته باشد استفاده کنید. بنابراین توصیه می‌شود پیش از اقدام به خرید تجهیزات با پزشک ارتوپد یا مربی فیتنس خود مشورت کنید.
آسیب زانو
زانوی انسان مفصلی بسیار پیچیده و حساس است. زانوها بخش زیادی از وزن بدن را تحمل می‌کنند. در ورزش‌های رقابتی و سنگین نیز احتمال آسیب به زانو افزایش پیدا می‌کند. همواره مشکلات زیادی در کمین زانوی ورزشکاران است. پارگی رباط صلیبی قدامی، آسیب غضروف، در رفتگی و شکستگی زانو از رایج‌ترین آسیب‌های زانو هستند. جراحات زانو از آسیب‌های سخت هستند که می‌توانند ورزشکار را زمین‌گیر کنند. در صورت شدید بودن آسیب ورزشی زانو، احتمال نیاز به جراحی وجود دارد.
یکی از راه‌های پیشگیری از آسیب زانو، انجام حرکات کششی مناسب و گرم نگه داشتن بدن حین تمرین است. همچنین مهم است که در زمان تمرین، وضعیت بدن را به شکلی استاندارد و مناسب حفظ کنید. محافظ‌های زانو و زانوبندها نیز کمک زیادی به پشگیری از آسیب‌ها می‌کنند. برخی از ورزشکاران بیشتر از سایرین در معرض این آسیب‌ها هستند. ورزشکاران رزمی، فوتبالیست‌ها و بسکتبالیست‌ها بیش از سایرین احتمال آسیب دیدگی زانو دارند. پارگی مینیسک زانو در موارد پیچش ناگهانی و ضربات شدید اتفاق می‌افتد. این آسیب بسیار حاد است که زمان زیادی برای درمان نیاز خواهد داشت.
شکستگی استخوان
شکستگی بیشتر در ورزش‌هایی که ضد و خورد زیادی دارند اتفاق می‌افتد. این شکستگی‌ها عمدتاً در ناحیۀ دست، پا یا کمر هستند. بهبود شکستگی استخوان مستلزم هفته‌ها یا ماه‌ها استراحت است. همچنین پس از بهبودی نیز لازم است مدتی عضو آسیب دیده را بی‌حرکت نگه داشت تا کاملاً ترمیم شود. برخی از این آسیب‌ها نیاز به عمل جراحی دارند. شکستگی جزء انواع آسیب ورزشی حاد و خطرناک به حساب می‌آید. در ورزش‌هایی مثل فوتبال، راگبی و برخی ورزش‌های رزمی نیز احتمال شکستگی زیاد است.
یکی از بهترین اقدامات ایمنی برای در امان ماندن از شکستگی، استفاده از تجهیزات محافظتی مناسب است. همچنین گرم بودن بدن پیش از شروع تمرین یا مسابقه نیز کمک زیادی به در امان ماندن از شکستگی‌ها می‌کند. در ورزش‌های تیمی نیز لازم است شناخت و آگاهی کامل از وضعیت بدن‌تان داشته باشید. عضلات قوی و منعطف هم کمک زیادی به جلوگیری از شکستگی می‌کنند. اگر درد استخوانی دارید و احساس می‌کنید بدن‌تان دچار شکستگی یا کوفتگی شده است نباید به تمرین ادامه دهید. گاهی اوقات درد ناشی از پیچ خوردن و کشیدگی است. چنین آسیب‌هایی اگر به موقع درمان نشوند شرایط وخیم‌تری ایجاد خواهند کرد.
تنیس البو
تنیس البو یا آرنج تنیس‌بازان یکی از آسیب‌های ناحیۀ آرنج است. این آسیب از جمله التهابات اپیکوندیل جانبی است و زمانی رخ می‌دهد که تاندون‌های آرنج در معرض انجام حرکات تکراری زیاد قرار بگیرند. حرکات مداوم و متوالی باعث اعمال فشار زیاد به دست و بازوی ورزشکار می‌شود. این آسیب بر خلاف نامی که دارد مختص تنیس‌بازان نیست. جالب است که برخی مشاغل مثل لوله‌کشی، نقاشی و نجاری هم افراد را مستعد این عارضه می‌کنند. همچنین ورزش‌هایی که حرکات زیاد و فشار مداوم به دست و بازو وارد می‌کنند نیز چنین آسیب‌هایی ایجاد می‌کنند.
در آرنج نقطه‌ای وجود دارد که عضلات ساعد را توسط یک تاندون به برآمدگی استخوان آرنج متصل می‌کند. این ناحیه با تحمل فشار مداوم دردناک می‌شود. این درد گاهی تا ناحیۀ مچ دست و ساعد نیز امتداد می‌یابد. به منظور جلوگیری از این آسیب ورزشی باید سرعت حرکات را کم کرده و فشار کمتری به آن وارد کرد. همچنین استراحت منظم نیز باعث کاهش شرایط آسیب‌زا می‌شود. اگر مشغول به تنیس یا ورزش‌هایی شبیه این هستید باید فعالیت‌های دیگری را نیز در برنامه ورزشی خود بگنجانید. علاوه بر این همیشه پیش از شروع تمرین، بدن‌تان را گرم کرده و حرکات کششی انجام دهید.
فاسئیت کف پا و شین اسپلینت
این دو آسیب ورزشی از صدماتی هستند که در اثر تکرار برخی حرکات به وجود می‌آیند. التهاب غلاف کف پا و درد ساق پا در اثر فعالیت بیش از اندازۀ پاها و عدم حمایت لازم از آنها اتفاق می‌افتند. فاسئیت کف پا نوعی التهاب است که در قوس کف پا اتفاق می‌افتد و منجر به درد شدید در قدم‌ها می‌شود. شین اسپلیت به التهاب عضلات ساق پا گفته می‌شود. این درد در هنگام دویدن ناگهانی، جا خالی دادن، تغییر مسیر سریع و شروع مجدد حرکت اتفاق می‌افتد.
ورزش‌هایی که نیاز به مانور متوالی برای حرکت در زمین دارند مستعد این آسیب هستند. دوندگان دوی مقاومت و سرعت، فوتبالیست‌ها و بسکتبالیست‌ها بیشتر از همه در معرض آن می‌باشند. در صورتی که پیش از تمرین و مسابقه، حرکات کششی مناسبی انجام دهید و پس از تمرین استراحت کنید از این آسیب ورزشی در امان خواهید بود. تقویت چابکی و استقامت عضلات ساق و کف پا نیز از این آسیب جلوگیری می‌کنند.
آسیب‌های کمر و پشت
ستون فقرات مهم‌ترین بخش بدن هستند. مهره‌های کمر، دنده‌ها و قفسۀ سینه، ارگان‌های حیاتی و ساختار اصلی بدن متصل به ستون فقرات و کمر هستند. با این شرایط می‌توان به اهمیت سلامت این ناحیه پی برد. ساختار پشتی بدن و ستون فقرات طوری است که با هر فعالیت و تمرین ورزشی تحت فشار قرار می‌گیرد. فشارهای وارده به این ناحیه به مرور زمان باعث ایجاد التهاب در مهره‌ها و ماهیچه‌های پشت می‌شود. ایجاد دیسک کمر و درد در بخش فوقانی و تحتانی کمر از نتایج فشار زیاد به ستون فقرات است.
آسیب ورزشی وارده به کمر و پشت ممکن است حاد یا مزمن باشد. گاهی این درد به صورت ناگهانی و بر اثر ضربه اتفاق می‌افتد. گاهی هم انجام غیراصولی یک حرکت خاص به مدت طولانی عامل آن است. درمان دردها و آسیب‌های کمر بسیار متفاوت است و اقدامات گسترده‌ای از فیزیوتراپی و جراحی را شامل می‌شود. بهترین تمرین برای کاهش دردهای کمر و پشت، گرم کردن بدن پیش از تمرین، نرم نگه داشتن ستون فقرات، استراحت صحیح و کافی و استفاده از رژیم‌های غذایی مناسب است.
آسیب روتاتورکاف
روتاتورکاف به گروهی از عضلات و رباط‌ها گفته می‌شود که در ناحیۀ شانه قرار دارند. این ناحیه تحت عنوان کلاهک گرداننده نیز شناخته می‌شود. روتاتورکاف علاوه بر ثابت نگه داشتن ناحیۀ شانه در حرکت دادن آن نیز کمک‌کننده است. آسیب‌های این ناحیه نیز بر اثر انجام حرکات تکراری اتفاق می‌افتد. شنا، واترپلو، تنیس و بسکتبال از ورزش‌هایی هستند که بدن را در معرض این آسیب ورزشی قرار می‌دهند. علائم آسیب ناحیۀ روتاتورکاف شامل تورم در شانه، درد هنگام بالا کشیدن بازو و بردن دست به پشت سر است.
این آسیب اغلب مزمن است اما ممکن است بر اثر سانحه نیز اتفاق بیفتد. آسیب‌های روتاتورکاف تنها مختص به انجام حرکات ورزشی نیستند. حرکات تکراری روزمره در هنگام کار نیز می‌تواند باعث آن شود. بازۀ محدود حرکت شانه و انجام مکرر یک حرکت مانند رنده کردن یا برس کشیدن روی قالی نیز می‌تواند باعث آن شود. این درد اغلب ناراحت کننده و شدید است و زندگی روزمرۀ فرد را مختل می‌کند.
تجربۀ شما چیست؟
اگر تجربۀ هر یک از آسیب‌های ورزشی فوق را دارید آن را با ما در میان بگذارید. به ما بگویید که این آسیب در چه ورزشی و طی چه حرکتی اتفاق افتاد؟ آیا این آسیب به صورت ناگهانی ایجاد شد یا به صورت مزمن و در گذر زمان رخ داد؟ چه روش‌هایی را تا کنون برای پیشگیری از آسیب یا درمان آنها به کار برده‌اید؟ تجربیات خود را برای ما بنویسید تا آن را با دیگران در اشتراک بگذاریم.
